Akciğer kanseri tedavisine uluslararası tedavi rehberi önerileri dikkate alınarak içerisinde göğüs cerrahisi, göğüs hastalıkları, medikal onkoloji, radyasyon onkolojisi, patoloji, radyoloji ve nükleer tıp uzmanlarının yer aldığı bir kurul ile karar verilir. Bu kurul tarafından tedaviye karar verirken akciğer kanserinin cinsi, evresi ve hastanın genel sağlık durumu dikkate alınır. Bu şekilde alınan karar ile akciğer kanserli bazı hastalarda sadece biri diğerlerinde birkaçı birlikte olmak üzere ameliyat, kemoterapi akıllı ilaçlar olarak bilinen hedefe yönelik tedavi ilaçları, immunoterapi veya ışın yani radyoterapi yöntemleri uygulanır.
Akciğer kanserinde ameliyat yöntemleri
Akciğer kanserinde ameliyat birinci ve ikinci evrede ve bazı üçüncü evre durumlarında uygulanır. Ameliyat açık veya kapalı olmak üzere iki farklı şekilde gerçekleştirilebilir.
Açık yöntem göğüs yan bölümünde yapılan büyük bir kesi ile kaburgalar arası bölge açılarak gerçekleştirilir. Akciğer kanserinde açık ameliyat sadece kapalı ameliyatın mümkün olmadığı durumlarda uygulanır
Akciğer kanseri tedavi yöntemleri içerisinde ameliyat kanserli akciğer dokusunun tamamen çıkartılmasını sağladığı için en etkili yöntem olarak kabul edilir.
Günümüzde daha çok tercih edilen minimal invaziv kapalı yöntemde ise operasyon cerrahi kameralar ile alınan görüntülerin ekrana yansıtılması yolu ile gerçekleştirilir. Tek Port VATS denilen kapalı yöntem hastaya çok daha az zarar verdiği için sık olarak tercih edilir. Bu yöntemde sadece 5-7cm arası bir kesi yapılarak operasyon tamamlanır. Hastalar ortalama olarak 4 gece hastanede kaldıktan sonra taburcu edilirler. Tümörün büyüklüğü ve akciğer içerisindeki yerleşim yerine göre akciğerin belirli kısmı ve lenf bezleri çıkartılarak operasyon sonlandırılır. Akciğer kanseri ameliyatları hakkında daha geniş bilgilerin yer aldığı sayfamıza buradan ulaşabilirsiniz.
Akciğer kanserinde Tek Port VATS yöntemi
Kapalı akciğer kanseri ameliyatları içerisinde hastaya zarar verme durumu çok az olan bu yöntem tüm dünyada yaygın olarak tercih edilmektedir. Bu yöntemin bilinen en önemli faydalarından bazıları şunlardır:
- Tek ve küçük bir kesiden uygulanır
- Ameliyat süresi kısadır
- Ameliyat sonrası ağrı az olur
- Vücutta ameliyat izi çok küçük olur
- Ameliyat sonrası normal yaşama dönme süresi kısadır
- Ameliyat tecrübeli cerrahlar tarafından uygulandığından komplikasyonlar düşüktür
- Ameliyat sonrası yoğun bakımda kalma ihtiyacı çok azdır
Akciğer kanseri ameliyatı uyguladığımız hastamıza ait tüm süreçleri aşağıdaki videoda izleyebilirsiniz
Akciğer kanseri tedavisinde kemoterapi
Kemoterapi vücutta hızlı çoğalan hücrelerin çoğalmasını engelleyen ilaç tedavisidir. Akciğer kanseri çoğalma hızı yüksek olduğu için bunlar üzerine etkilidir. Bununla birlikte vücudumuzda saçlı deri, mide, deri ve sinir gibi yapılarımız da hızlı çoğaldıkları için kemoterapi ilaçları bu tür dokulara da zarar verme potansiyeline sahiptir. Bu sebeple, yani normal doku ve organlarımızda oluşabilecek zararlar nedeniyle kemoterapiyi belirli bir sürenin üzerinde uygulamak mümkün değildir.
Medikal onkoloji uzmanları tümörün cinsine göre verilecek ilaçlara karar verirler. Kemoterapi ilaçları hastaların damar yolu ile vücuda verilir. Kemoterapiden önce ayrıntılı muayene ve kan analizleri yapılıp hastada zararlı bir etkinin oluşmasının önüne geçilir. İlaçlar 3 haftada bir uygulanır, ancak, doktor hastanın muayene ve laboratuvar bulgularına göre bu planlamada değişiklik yapabilir.
Kemoterapi uygulamasında kanserin cinsi de önem taşır. Küçük hücreli akciğer kanserleri küçük hücreli olmayan kanserlere göre çok daha hızlı çoğaldığı için bu tür kanserlerde kemoterapi daha etkili olmaktadır. Oysa küçük hücreli olmayan akciğer kanserlerinde ise aşağıda özetlediğimiz akıllı ilaçlar ve immunoterapi daha etkilidir.
Akciğer kanseri tedavisinde akıllı ilaçlar (hedefe yönelik tedavi)
Bu tedaviye halka arasında ‘akıllı’ denilmesinin sebebi ilaçların kemoterapide olduğundan farklı olarak vücuttaki tüm hızlı çoğalan hücrelere değil sadece kanserli hücre üzerinde etkili olmasıdır. Ancak, her akciğer kanserinde akıllı ilaçların kullanılmasının uygun bilmek gerekir. Hedefe yönelik bir tedavinin (akıllı ilaçların) etkili olabilmesi için kanser hücrelerinde bu ilaç tarafından yakalanacak özel bir yapının olması gerekir. İşte bu nedenle biyopsi ile alınmış olan kanser hücrelerinde genetik inceleme (EGFR, ALK, KRAS, ROS-1 ve diğerleri) yapılır ve eğer akıllı ilaca yanıt verecek reseptör mevcut ise ilaçlar kullanılmaya başlanır.
Bu ilaçlar tablet şeklinde olup kemoterapi gibi damar yoluyla verilmez. Ne kadar süre kullanılacağı onkoloji uzmanı tarafından hastanın genel durumu ve kanserin evresine göre belirlenir.
Akciğer kanserinde immunoterapi
Son yıllarda akciğer kanserinin ilaç tedavisi alanında en önemli gelişmelerinden biri immunoterapi alanında ortaya çıkmıştır. Kanserin hücre cinsine ve yine kanser hücresindeki PD-1 veya PD-L1 denilen reseptörlerin varlığına göre immunoterapinin uygun olup olmadığına karar verilir. Bu tedavi de kemoterapi gibi damar yoluyla ve hastanede uygulanabilir.
Işın tedavisi – Radyoterapi
Kanserin dışarıdan verilen özel bir ışın yolu ile tedavi edilmesi işlemidir. Farklı ve gelişmiş radyoterapi uygulamalarının ortaya çıkması ile hastanın sağlam akciğer dokusuna daha az zarar verilerek uygulama yapılması olanaklı hale gelmiştir. Klasik ışın tedavileri dışında günümüzde SBRT denilen Cyberknife gibi ışınlama yöntemleri oldukça başarılı sonuçlar vermeye başlamıştır.
Akciğer Kanseri Evrelerine Göre Tedavi Yöntemleri
Akciğer kanserinde tedaviye kanserin bulunduğu evreye bakılarak karar verilir. Hangi evrede hangi tedavinin daha iyi yanıt verdiği yapılmış olan sayısız bilimsel çalışma ile ortaya konulmuştur. Bu çalışmaların ışığında bilimsel tıp dernekleri evrelere göre tedavi önerilerini hazırlayıp düzenli olarak güncellemeler yaparak doktorlar için hazırladıkları tedavi rehberlerinde yayınlarlar. Aşağıda yer alan bilgiler ABD Ulusal Kapsayıcı Kanser Ağı (NCCN) 2023 yılı akciğer kanseri tedavi rehberi önerileri ışığında hazırlanmıştır. NCCN’in akciğer kanserli hastalar için hazırlanmış olan İngilizce kaynağa ulaşmak için bu linki tıklayabilirsiniz.
Aşağıda küçük hücreli olmayan akciğer kanserleri ile küçük hücreli akciğer kanseri tedavileri ayrı ayrı anlatılmıştır. Küçük hücreli olmayan akciğer kanserleri her evreye göre ayrı şekilde anlatılmıştır. Küçük hücreli akciğer kanserlerinde ise genel tedavi prensipleri özetlenmiştir.
1. Küçük Hücreli Olmayan Akciğer Kanseri Tedavisi
Birinci Evre Akciğer Kanseri Tedavi Yöntemleri
Birinci evre akciğer kanseri kanserin 4cm’den daha küçük olduğu, lenf bezlerine veya başka organlara yayılma olduğu durumdur. Bu evredeki akciğer kanserinin tek tedavisi ameliyattır.
Birinci evre akciğer kanseri tedavisi ameliyat ile kanserli lobun çıkartılmasıdır.
Öncelikle kapalı ameliyat yöntemi tercih edilmelidir. Ameliyattan sonra kemoterapi veya radyoterapi gerekmez. Ameliyat için uygun olmayan hastalarda SBRT denilen yöntemle ışın tedavisi (radyoterapi) uygulanabilir
İkinci Evre Akciğer Kanseri Tedavi Yöntemleri
Kanser çapının 4cm’den büyük ancak 7cm’den küçük veya akciğer içerisindeki lenf bezlerinde kanser yayılması olması durumunda ikinci evre akciğer kanseri söz konusudur.
ikinci evredeki akciğer kanseri tedavisi ameliyatla kanserli akciğer dokusunun çıkartılmasıdır. Ameliyat mümkün olan her durumda kapalı yöntemle gerçekleştirilir.
Hastanın ameliyat için sağlık durumu uygun olmadığı ve lenf bezi yayılması olmayan durumlarda ışın tedavisi uygulanabilir.
Ameliyat sonrası hastalara 4 kür (adjuvan) kemoterapi verilmelidir. Kemoterapi yanında uygun test sonuçları mevcut ise akıllı ilaçlar veya immunoterapi de yardımcı tedavi olarak kullanılabilir.
Üçüncü Evre Akciğer Kanseri Tedavi Yöntemleri
Üçüncü evre akciğer kanseri kanserin 7cm’den büyük olduğu veya kanserin kaburgalar, kalp zarı, diyafram veya yemek borusu (özefagus) üzerine doğru gelişme oluşturduğu veya akciğerin dışındaki lenf bezlerine yayılma olduğu durumlarda söz konusu olur.
Üçüncü evre akciğer kanseri tedavisinde kemoterapi, akıllı ilaçlar, immunoterapi, kemo-radyoterapi ve ameliyat yöntemleri uygulanabilir. Üçüncü evrede bu yöntemlerin bazen sadece bir bazen de birkaçı birlikte kullanılabilir.
Bazı durumlarda ışın ve ilaç tedavileri (kemo-radyoterapi) birlikte kullanılıp tümörde ve lenf bezlerinde küçülme olunca kanser ameliyatla çıkartılabilir. Bu şekilde tedavi uyguladığımız hastamıza ait tüm tedavi süreçlerini aşağıdaki videoda izleyebilirsiniz
Dördüncü Evre Akciğer Kanseri Tedavisi
Dördüncü evre akciğer kanseri kanserin akciğer dışında başka organlara yayılma (sıçrama veya metastaz) yaptığı durumları tanımlar. Bu evrede uygulanacak olan tedavi kemoterapi ve bunun yanında eğer tümör hücrelerinde uygun genetik sonuçlar varsa akıllı ilaçlar ve immunoterapidir. Kanserin yayılma yapmış olduğu bölgelerde ortaya çıkan ağrı gibi durumlarda ışın tedavisi de kullanılır.
Dördüncü evre akciğer kanserlerinde ameliyat medikal onkoloji uzmanı tarafından yapılan değerlendirme sonucunda hastanın tedavi şansını artırmak için sadece çok seçilmiş hastalarda uygulanabilir.
2. Küçük Hücreli Akciğer Kanseri Tedavisi
Küçük hücreli akciğer kanserleri sıklıkla ileri evrelerde ortaya çıkarlar. Bu nedenle bu grup hastalarda ameliyat uygulanmaz.
Sadece çok erken dönemde tespit edilen küçük hücreli akciğer kanserli hastalarda cerrahi tedavi yani ameliyat mümkündür.
Günümüzde küçük hücreli akciğer kanserlerinin ana tedavisi kemoterapi ile birlikte ışın tedavisi yani kemoradyoterapidir. Bununla birlikte olumlu tıbbi gelişmeler sonrası immunoterapi de bazı küçük hücreli akciğer kanserli hastalarda uygulanmaya başlanmıştır.
Küçük hücreli akciğer kanserlerinde beyinde metastaz gelişme riski düşük değildir. Bu nedenle beyin MR çekilir ve metastaz bulunması durumunda GamaKnife veya benzeri yöntemle ışınlama yapılır. Bazı durumlarda beyindeki sıçrama için cerrahi tedavi de gerekli olabilir.
Küçük hücreli akciğer kanserleri hızlı çoğaldıkları için tedaviye de çok hızlı yanıt verirler. Birçok durumda akciğerdeki kanserin tam olarak yok olduğu görülebilir. Bunu sağladıktan sonra kanserin tekrar etmesininin önüne geçilmesi için medikal onkoloji uzmanları tarafından yakın takip uygulanır.